به گزارش ایرانفودنیوز به نقل از  باشگاه خبرنگاران جوان، ماجرای کمبود و گرانی روغن به اواسط مهرماه گذشته باز می‌گردد که به یکباره قفسه مغازه و فروشگاه ها خالی از روغن شد و کاهش التهابات و بازگشت بازار به حالت عادی ماه ها طول کشید. آمارها نشان می دهد که ۸۵ درصد روغن مورد نیاز از محل […]

به گزارش خبرنگار مهر، طرح خوداتکایی دانه‌های روغنی یکی از مهم‌ترین طرح‌های وزارت جهاد کشاورزی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم بود که در جهت کاهش وابستگی به خارج از کشور و تأمین نیاز روغن کشور در داخل تدوین و اجرا شد؛ طرحی که به سرانجام رسیدن آن می‌توانست منجر به افزایش امنیت غذایی، اشتغال زایی و جلوگیری از خروج ارز از کشور شود. هر چند که طی سال‌های گذشته دولت‌های وقت بر اجرای این طرح تاکید زیادی داشتند و حدود ١٠ درصد نیز ضریب خوداتکایی بهبود یافت اما عقب ماندگی زیادی در برنامه رقم خورد.

طرح خوداتکایی دانه‌های روغنی چیست؟

طرح خود اتکایی دانه‌های روغنی یکی از هشت طرح خوداتکایی محصولات اساسی بود که توسط وزارت جهاد کشاورزی شد. اجرای این طرح ۱۰ ساله که تا افق ۱۴۰۴ تدوین شده بود از نیمه دوم سال ۹۴ آغاز شد. بر این اساس باید در پایان این ۱۰ سال، حداقل ۷۰ درصد نیاز کشور را به روغن در داخل تأمین می‌شد و به گفته مسئولان وقت وزارت جهاد کشاورزی بیشترین تمرکز در این زمینه روی محصول کلزا بود؛ با این استدلال که این دانه در پاییز کشت می‌شود و از نزولات جوی استفاده می‌کند بنابراین به حل بحران کم آبی کشور نیز کمک می‌شود.

با گذشت حدود ۵ سال از اجرای این طرح، پیش بینی‌های مسئولان وزارت جهاد کشاورزی تاکنون محقق نشده و عقب ماندگی زیادی در این حوزه مشاهده می‌شود. به عبارتی طی این سال‌ها گذشته میزان خوداتکایی تنها حدود ۱۰ درصد رشد کرده و از حدود شش درصد به ١۶ درصد رسیده است. همچنین وضعیت موجود نیز گویای این نیست که مسئولان بتوانند در مدت باقی مانده عقب ماندگی ایجادشده را جبران کنند و به اهداف برنامه دست یابند.

به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی در سال ۹۴، حدود ۹۶ درصد از روغن مورد نیاز کشور، وارداتی و ۶ درصد تولید داخل بود اما این رقم در پایان سال ۹۸ حدود ۱۶ درصد روغن مورد نیاز کشور تولید داخل بود. (جزئیات بیشتر را اینجا بخوانید)

به دلیل اهمیت موضوع، سید جواد ساداتی نژاد، وزیر جهاد کشاورزی دولت سیزدهم هم در هنگام اخذ رأی اعتماد از مجلس، بر خوداتکایی در تولید دانه‌های روغنی تاکید زیادی داشت و افزایش ضریب خوداتکایی دانه‌های روغنی تا ۵٠ درصد را بعنوان هدف خود اعلام کرد.

‏‬ چرا طرح خوداتکایی دانه‌های روغنی به هدف نرسید؟

درباره اینکه چرا طرح مذکور به نتیجه نرسیده، دلایل مختلفی مطرح می‌شود که تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات محصول نهایی از جمله روغن خام و کنجاله، نبود تکنولوژی و ماشین آلات مناسب، عدم حمایت لازم از کشاورزان، تأخیر در پرداخت مطالبات کشاورزان، عدم توانایی دولت در اجرای طرح الگوی کشت و … از جمله دلایل مطرح شده است. در همین زمینه سید جعفر حسینی، مشاور نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه کلزا همواره بیشترین افزایش قیمت را در بین محصولات کشاورزی داشته است، افزود: با این حال هیچگاه نرخ خرید تضمینی این محصول متناسب با هزینه‌های واقعی تولید و نرخ تورم نبوده است.

وی کمبود ماشین آلات و ضعف در این حوزه را از دیگر دلایل عدم توسعه کشت کلزا اعلام کرد و افزود: وقتی کاری را از صفر تا صد درست و اصولی انجام می‌دهید اما در لحظه آخر به مشکل بر می‌خورید تمام دستاوردها از بین می‌رود. وضعیت ناوگان مخصوص برداشت کلزا نیز چندان مناسب نیست و هد برداشت به میزان اندک در داخل کشور وجود دارد بنابراین هم موقع برداشت ریزش داریم وهم محصول دچار ناخالصی می‌شود و زمان تحویل افت می‌خورد که این به کشاورز خسارت می‌زند.

حسینی با بیان اینکه هنگام برداشت کلزا با کمباین تخصصی، حدود ۳ درصد وزن محصول برداشت شده ریزش محصول وجود دارد، گفت: در برداشت کلزا با کمباین غیر تخصصی، میزان ریزش حداقل ۲ تا ۳ برابر می‌شود.

این فعال بخش خصوصی با بیان اینکه در بحث خرید نیز حمایت کافی از تولیدکننده نمی‌شود، افزود: واردات روغن با ارز دولتی باعث شده واردات به صرفه تر از تولید باشد و به همین دلیل بنده معتقدم ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات روغن باید حذف شود.

یک کارشناس حوزه روغن نباتی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر مباحثی از جمله فقدان مکانیزاسیون مناسب، نبود تکنولوژی‌های روز و مواردی از این قبیل را در عدم تحقق طرح خوداتکایی دانه‌های روغنی مؤثر دانست.

این کارشناس که خواست نامش در گزارش ذکر نشود، با اشاره به اینکه بذر مورد نیاز کشت کلزا وارداتی است، گفت: شفافیت‌های لازم در زمینه واردات بذور به کشور وجود ندارد.

وی اضافه کرد: متأسفانه در کشور با کمبود کمباین تخصصی برداشت کلزا مواجه هستیم که همین مساله نیز به تولید خسارت زیادی میزند.

چرا خوداتکایی در تولید دانه‌های روغنی مهم است؟

به گفته علیرضا مهاجر، سرپرست فعلی معاونت زراعت وزارت جهادکشاورزی و مجری سابق طرح خوداتکایی دانه‌های روغنی، سالانه بین ٣.۵ تا ۴ میلیارد دلار صرف واردات روغن به کشور می‌شود. همین دلیل کافی است تا روی خوداتکایی در تولید دانه‌های روغنی تمرکز شود، صرفه جویی ارزی که در این زمینه می‌تواند برای کشور اتفاق بیفتد، رقم بسیار قابل توجهی است ضمن اینکه ایجاد اشتغال، ارزش افزوده و افزایش امنیت غذایی از جمله دلایل مهم دیگر در این حوزه است.

چه باید کرد؟

کارشناسان با آسیب شناسی اقدامات انجام شده از سال ۹۴ تاکنون پیشنهاداتی عملیاتی را جهت بهینه سازی وضعیت موجود ارائه می‌کنند که در ادامه نگاهی مبسوط به این راهکارها خواهیم داشت:

راهکار اول / ‏‬افزایش ضریب خوداتکایی در تولید دانه‌های روغنی

اولین رویکردی که در حوزه دانه‌های روغنی به اذعان کارشناسان باید مورد توجه قرار بگیرد، افزایش ضریب خوداتکایی در تولید دانه‌های روغنی است. یعنی میزان تولید داخلی افزایش یابد. البته در حوزه افزایش تولید، به دلیل آب بر بودن دانه‌های روغنی و چالش کم ابی که طی سالهای گذشته گریبان کشور را گرفته است، در سیاستهای گذشته نیز هیچوقت سیاست «خودکفایی» مدنظر نبوده و سیاست «خوداتکایی» هدف گذاری شده است؛ تفاوت خودکفایی با خود اتکایی این است که در خودکفایی، بی نیازی کامل از واردات پیگیری می‌شود امادر خوداتکایی، افزایش اتکا به توان داخل و کاهش وابستگی به واردات مدنظر است. برهمین اساس در طرحی که در سال ۹۴ در وزارت جهاد تدوین شد، برای دانه‌های روغنی، «خوداتکایی» در پیش گرفته شد.

اما در کنار افزایش خوداتکایی به تولید داخل، در حوزه واردات نیز باید اصلاح سیاستهایی اتفاق بیفتد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

راهکار دوم / ‏‬ حذف ارز ترجیحی؛ مصرف روغن بعد از تخصیص ارز ترجیحی افزایش یافت!

همچنین واردات در حوزه روغن و دانه‌های روغنی به دو شکل انجام می‌شود؛ روغن خام وارد کشور شده و در کارخانجات داخلی تصفیه شده و به بازار مصرف داخلی عرضه می‌شود. بخشی هم دانه روغنی (کنجاله و…) وارد کشور شده، در کارخانجات روغن کشی، روغن کشی و تصفیه شده و به بازار مصرف داخلی عرضه می‌شود.

هر دو شکل واردات مذکور طی سالهای گذشته مشمول ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی بوده است. اما همانگونه که تخصیص ارز ترجیحی در بخش‌های مختلف مشکلاتی جدی ایجاد کرده، در حوزه دانه‌های روغنی هم در کنار فساد گسترده، کاهش قدرت رقابت تولیدکننده داخلی و از بین رفتن انگیزه کشاورزان برای کشت دانه‌های روغنی، موجب شد میزان مصرف روغن نباتی به شدت افزایش یابد.

به گفته کارشناسان اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به روغن باعث می‌شود تا تولیدکننده داخلی توانایی رقابت با محصول خارجی را نداشته باشد ضمن اینکه زمانی که ما فضای رقابتی نداشته باشیم، کشاورز اقبالی به کاشت دانه روغنی نشان نمی‌دهد.

در عین حال بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان مصرف روغن در کشور بعد از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی افزایش یافته است، در همین زمینه یک منبع آگاه در انجمن روغن نباتی به خبرنگار مهر گفت: میزان مصرف روغن در کشور قبل از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی کمتر از ۱.۵ میلیون تن بوده اما بعد از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی افزایش یافته و سال گذشته (۱۳۹۹) حدود ۲.۱ میلیون تن روغن در کشور تولید و توزیع شده است.

به گفته وی، در سال ۹۸؛ یک میلیون و ۵۲۳ هزار تن روغن خام به ارزش یک میلیارد و ۱۱۸ میلیون دلار و ۲.۳ میلیون تن دانه روغنی به ارزش یک میلیارد و ۲۱۶ میلیون دلار و ۲ میلیون و ۳۳۴ هزار تن کنجاله به ارزش بیش از یک میلیارد دلار وارد کشور شده است.

راهکار سوم / ‏‬ واردات دانه روغنی به جای روغن خام و کنجاله

همانگونه که اشاره شد، برای تأمین نیاز مردم به روغن خوراکی، دو شکل واردات یعنی واردات روغن خام و واردات دانه‌های روغنی انجام می‌شود. کارشناسان و فعالان صنعت روغن در داخل کشور معتقدند باید به سمتی برویم که سهم واردات روغن خام به حداقل رسیده و سهم واردات دانه‌های روغنی افزایش یابد. چرا که با واردات دانه‌های روغنی، ظرفیت کارخانجات روغن کشی داخلی نیز که در حال حاضر خالی و بیکار مانده، بکار گرفته می‌شود و اشتغال زایی که در پی دارد. این اقدام نیازمند اصلاح برخی سیاستهای تعرفه‌ای است.

در همین زمینه یک مقام مسئول در انجمن روغن نباتی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: واردات دانه روغنی به جای روغن خام اتفاق بسیار خوبی است که ما نیز با آن موافق هستیم.

سیاست‌های غلط منجر شده صنایع روغن کشی هم به تصفیه روغن روی آورند!

علی کیانی راد، رئیس مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی نیز در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر اضافه کرد: در حال حاضر ما روغن خام، کنجاله و دانه را به صورت جداگانه وارد می‌کنیم در حالی که این سیاست درست نیست. ظرفیت صنایع روغن کشور ۱۰ میلیون تن است در حالی که این سیاست موجب شده که صنایع روغن کشی ما نیز به تصفیه روغن روی بیاورد.

کیانی راد گفت: در حال حاضر دانه وارداتی به کشور عمدتاً دانه سویا است. اگر فقط دانه وارد کشور کنیم و آن را در اختیار صنایع قرار بدهیم کارخانجات روغن کشی روغن آن را استحصال می‌کنند و کنجاله آن را نیز در اختیار تولید کنندگان دام و طیور قرار می‌دهیم ضمن اینکه به مرور با افزایش تولید دانه‌های روغنی در داخل می‌توانیم نیاز صنایع به تأمین دانه وارداتی برای مصارف داخلی روغن رانیز مرتفع کنیم.

وی افزود: متأسفانه ما ماده خام (محصولات کشاورزی یا نفت) صادر می‌کنیم و مواد فرآوری شده وارد می‌کنیم در حالی که این روند دردنیا کاملاً برعکس است. به شرط حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی ما می‌توانیم دانه روغنی وارد کنیم صنایع روغن کشی روغن آن را استحصال و روغن را صادر کنند ضمن اینکه برای تولید داخل نیز مزیت رقابتی ایجاد می‌شود و با این شرایط به راحتی می‌توانیم به خوداتکایی ۵۰ درصدی در تولید دانه‌های روغنی برسیم.

صنایع روغن کشی خواستار تأمین ذخایر استراتژیک روغن و کنجاله از طریق واردات دانه‌های روغنی شدند

همچنین در اسفندماه سال گذشته انجمن صنایع روغن‌کشی در نامه‌ای به قائم مقام وزیر صمت وقت خواستار تأمین ذخایر استراتژیک روغن خام و کنجاله از طریق واردات دانه‌های روغنی شد. در این نامه برای کاهش وابستگی به واردات پیشنهاد شده بود؛

۱- تعرفه واردات روغن خام و کنجاله به صورتی تعیین شود که واردات دانه (مواد اولیه) نسبت به واردات کنجاله و روغن خام (محصول نهایی) دارای اولویت باشد (همانند تعرفه سال جاری).

۲- شرکت بازرگانی دولتی ایران و پشتیبانی امور دام به جای واردات مستقیم روغن خام و کنجاله سویا، دانه روغنی سویا وارد و از محل واردات دانه اقدام به تأمین ذخایر استراتژیک روغن خام و کنجاله سویا نمایند.

۳- اولویت دهی تخصیص ارز برای تأمین کنجاله و روغن خام به دانه‌های روغنی.

محمد جعفری، دبیر انجمن صنفی صنایع روغن کشی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه وزارت جهاد کشاورزی باید در این زمینه سیاست گذاری‌های درست و لازم را انجام دهد، افزود: سیاست تعرفه گذاری یکی از این راهکارهاست، تعرفه کالای نهایی یعنی روغن و کنجاله باید بالاتر از دانه باشد مثل اتفاقی که سال گذشته افتاد که این امر واردات دانه و تولید آن را به جای واردات کنجاله و روغن سو..

با حضور جمعی از مدیران صنعت روغن نباتی، گروه صنعتی دمیرچی از روند ساخت مدرن ترین خط تصفیه روغن نباتی در ایران  و خاورمیانه رو نمایی کرد. به گزارش پایگاه خبری صنایع غذایی ایران(ایرانفودنیوز)، در ابتدای این بازدید امیر دمیرچی مدیرعامل گروه صنعتی دمیرچی طی سخنانی با اشاره به تغییرات ایجاد شده در فناوری تصفیه روغن نباتی در جهان […]

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران، طی ماه‌های اخیر موضوعاتی نظیر تغییر نرخ ارز بارها از زبان برخی افراد در جامعه مطرح شده و همین امر منجر به افزایش تقاضا در بازار روغن نباتی شده است.

بنا بر این گزارش قرار نیست تا پایان سال ارز روغن تغییر کند و همچنین سال آینده نیز تصور می‌کنیم که ارز آن تغییری نخواهد کرد اما زمزمه‌های تغییر ارز باعث شده تقاضای خرید روغن در بازار افزایش یابد به طوری که بر اساس آمار موجود تقاضای روغن نباتی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای طی هفته گذشته ۳۰ تا ۳۵ درصد افزایش داشته است.

در این گزارش همچنین آمده است: افزایش تقاضا و مشکلات ارزی دو آفت مهم بازار روغن نباتی است و با توجه به تولید و توزیع ۱۷۷ هزار تن انواع روغن نباتی توسط کارخانجات طی دی ماه سال جاری همچنان کمبود روغن در برخی استان‌ها و شهرستان‌ها به ویژه استان‌های مرزی به گوش می‌رسد که با برنامه‌ریزی های انجام شده به زودی رفع می‌شود و هیچ کمبودی در تأمین روغن مایع وجود ندارد.

این اخبار در حالی به گوش می‌رسد که بر اساس آمار موجود این رقم تولید روغن نباتی نسبت به دی ماه سال قبل افزایش داشته است و کارخانجات روغن نباتی برنامه‌ریزی لازم برای تولید همین میزان روغن در بهمن و اسفند را در دستور کار قرار داده‌اند و از هفته آینده مشکلی در تأمین روغن مایع خانوار نخواهیم داشت و مشکل روغن نیمه جامد نیز به زودی مرتفع خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران، محمد قاجاریه، بازرس انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران افزود: متأسفانه طی هفته‌های اخیر و پس از بروز التهاب در بازار روغن نباتی برخی شرکت‌های پخش و توزیع کنندگان مواد غذایی در اقدامی فرصت طلبانه فروش روغن نباتی به مراکز عرضه و مصرف کنندگان را منوط به خرید برخی محصولات نظیر رب، تن ماهی، کیک و.. کرده‌اند.

وی افزود: کارخانجات روغن نباتی هیچ نقشی در فروش اجباری سایر کالاها همراه با روغن نباتی ندارند و قیمت گذاری و فروش روغن نباتی توسط کارخانجات منطبق با قانون و ضوابط سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان است.

قاجاریه تصریح کرد: انجمن روغن نباتی از کارخانجات تولیدی روغن نباتی خواسته است که با فروش اجباری کالاها همراه با روغن نباتی توسط عوامل توزیعی به شدت مقابله کنند و بسیاری از کارخانجات نیز به صورت مکتوب و رسمی با این موضوع برخورد کرده‌اند.

بازرس انجمن صنفی صنایع روغن نباتی خاطر نشان کرد: نظارت بر توزیع و فروش مواد غذایی با سازمان حمایت، سازمان تعزیرات حکومتی، اتاق اصناف و سایر دستگاه‌های نظارتی است و آنها باید برای حل این مشکل ورود کرده و با متخلفان برخورد کنند.

ابوالحسن خلیلی، رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه حدود ۵٠ هزارتن روغن خام در گمرکات رسوب کرده بود، گفت: طی هفته جاری ارز این محموله‌ها تخصیص داده شده و کار انتقال ارز آن توسط واردکنندگان در حال انجام است.

وی اضافه کرد: به محض اینکه فروشندگان اصلی این روغن‌ها، ارز خود را دریافت کنند، امکان ترخیص این روغن‌ها فراهم می‌شود و سپس کار انتقال آنها به کارخانجات تولیدی انجام خواهد شد.

این فعال بخش خصوصی تصریح کرد: طی هفته آینده بخشی از این روغن‌ها ترخیص و به کارخانجات منتقل می‌شود.

خلیلی با بیان اینکه این روغن‌ها بیشتر برای استمرار تولید کارخانجات است، گفت: طی یک ماه گذشته حدود ٧٠ هزار تن روغن خام از سوی شرکت بازرگانی دولتی ایران در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره کمبود روغن نیمه جامد در فروشگاه‌های سطح شهرها افزود: این کمبود بیشتر مربوط به احجام ۴.۵ کیلوگرمی و ۵ کیلوگرمی روغن نیمه جامد است که به دنبال کاهش تولیدی که اتفاق افتاد مردم تصور کردند خلأ بزرگی پیش آمده و برای خرید هجوم آوردند و بیش از نیاز معمول اقدام به خرید کردند.

خلیلی اضافه کرد: علاوه بر این، این روغن‌ها قابلیت مصرف در صنف و صنعت را نیز پیدا کرده‌اند و این مسائل باعث ایجاد کمبود در بازار شد.

وی افزود: با توجه به برنامه‌ریزی های انجام شده، تولید احجام ۴.۵ کیلوگرمی روغن نیمه جامد افزایش پیدا می‌کند و تا اواخر هفته آینده کمبود ایجاد شده در این حوزه رفع خواهد شد.

به گزارش ایرانفودنیوز به نقل از روابط عمومی انجمن علوم و صنایع غذایی ایران ، دوازدهمین جشنواره علوم و صنایع غذایی ایران ( جایزه علمی دکتر حبیب اله هدایت ) و یازدهمین جشنواره دکتر شهاب واعظ زاده (R&Dهای برتر صنعت غذا ) و همزمان دومین همایش علمی پژوهش های نوین در حوزه R&D و شرکت […]

به گزارش ایرانفودنیوز به نقل از دبیرخانه علمی همایش ، مهلت ارسال مقالات دومین همایش پژوهش های نوین در حوزه R&D و شرکت های برتر صنایع غذایی با محوریت روغن ها و چربی های گیاهی و حیوانی تا تاریخ ۹۸/۱۱/۱۰تمدید شد و به گفته این دبیرخانه تاریخ مذکور تمدید نخواهد شد . رئیس دبیرخانه علمی […]